Leo Hanse

Omringd door metershoge maïsplanten als verspreidingsbuffer voor zoösporen ligt in een keurig vierkant de eerste phytophthoraproef van het onlangs opgerichte Sustainable Potato Platform (SPP). “Kijk, in dit object ligt het resistente ras Cammeo waarop een experimenteel biolo­gisch phytophthoramiddel is gespoten, en verderop ligt het onbehandelde veldje”, wijst Jan Eric Geersing van Geersing Potato Specialist. “Je ziet dat de behandelde planten nog geen enkele aantasting laten zien, maar de onbehandelde her en der al wel een enkel blaadje. Een proef als deze toont aan dat bij zeer hoge phytophthoradruk, en dat hebben we hier, resistentiedoorbraak op de loer kan liggen. Dat is de reden waarom wij pleiten voor het standaard inzetten van middelen, zo vaak als maximaal nodig is. Dit om te voorkomen dat het relatief beperkte aantal beschikbare resistenties in rap tempo verloren gaat. Voor een biologische teelt met resistente rassen houdt dat wat ons betreft in, één of zo nodig meerdere behandelingen met een natuurlijk middel uitvoeren. En voor een gangbare teelt met resistente rassen, één of wanneer gewenst meerdere behandelingen met een chemisch middel.”

Niet wachten totdat het te laat is

“Het idee om via een platform te pleiten voor een standaard combinatie van middel­gebruik bij resistente rassen komt niet zomaar uit de lucht vallen”, vult Bart de Vroome van Nufarm aan. Hij verwijst daarbij onder meer naar de proef­ervaringen van WUR-onderzoeker Geert Kessel. “Hij zegt: ‘De teelt van rassen met één resistentiegen is alleen mogelijk als telers hun gewassen extra beschermen. En voor rassen met gestapelde genen geldt dat de resistentie alleen beheersbaar is door monitoring met snuffelplanten en bij signalering van aantastingen aanvullend een beperkt aantal bespu­itingen per teeltseizoen nodig zijn’,” citeert De Vroome de phytoph­thoraspecialist. Om dit inzicht zo snel mogelijk naar de praktijk te brengen, is door middelenfabrikant Nufarm en kweekbedrijf Geersing Potato Specialist het initiatief Sustainable Potato Platform in het leven geroepen. “We kunnen het ons niet permitteren te wachten totdat het te laat is”, benadrukt De Vroome. “Momenteel zijn we bezig met het beproeven van een eigen ontwikkeld biologisch phytophthoramiddel, dat hier ook in de veldjes is toegepast. Wat we daarvan nu al wel zeker weten, is dat een dergelijk middel onvoldoende werkingskracht heeft in niet-resistente rassen. Bij gebruik in resistente rassen zien en verwachten we dat het middel meer dan voldoende werkt om aantastingen te voorkomen en daarmee de resistentie in die rassen te behouden, ook in jaren met hoge phytophthoradruk zoals we nu weer meemaken. Daarin zie je zelfs dat het met inzet van de beschikbare chemische middelen nog niet meevalt om in niet-resistente rassen de aardappel­ziekte te beheersen”, stelt De Vroome vast.

Overheid en publieke opinie overtuigen

Geersing en De Vroome willen graag een zo breed mogelijk publiek, “het liefst in heel Europa”, met hun gezamenlijke initia­tief aanspreken. “Iedereen beseft dat Phytophthora de belangrijkste ziekte in aardappelen is en het middelengebruik groot. Overheden eisen een reductie, maar ook een organisatie als WUR geeft aan dat we niet zonder kunnen”, zo constateren ze. “Willen we die overheid en de publieke opinie daarvan overtuigen, dan zal dit alleen lukken wanneer alle neuzen in de sector daarvoor dezelfde kant op staan. Wetenschappers die in hun eentje aantonen dat resistenties alleen overeind blijven met een geringe aanvulling van middelen zijn slechts een roepende in de woestijn. En als fabrikanten kunnen we wel biolo­gische middelen willen ontwikkelen, maar wanneer niemand ermee aan de slag mag of wil, dan hebben we er niets aan. Dus dat is een overtuigende reden geweest om met Geersing Potato Specialist samen de handschoen op te pakken”, deelt De Vroome zijn visie.

Alle alternatieven bundelen

“Belangrijk in dit verhaal is dat we alle mogelijke alternatieven bundelen om resistentie te waarborgen”, meent Geersing lopend langs de veldjes. “Stapeling van resistentiegenen is in het kweekwerk inmiddels een sterke tool om doorbraak tegen te gaan, maar op termijn ook onvoldoende, zo geeft Geert Kessel aan. Daar moeten we echter nog diverse partijen van overtuigen. Om te beginnen de biologische sector. Ik heb in diverse presentaties aangegeven dat we momenteel maar over zeven praktisch bruikbare resistentiegenen beschikken. Met stapeling kunnen we nog stappen voorwaarts maken, maar daar gaan nog vele jaren overheen. Nemen we ondertussen geen aanvullende maatregelen, dan zijn de enkele resistenties die we nu gebruiken voor we het weten in rap tempo één voor één opgebrand. De biolo­gische sector zegt nog steeds stellig, we willen geen middelen spuiten, ook geen biologische. Dat zou kunnen, maar dan moeten we vanaf nu op onze handen gaan zitten. Ik bedoel daarmee, even geen biologische rassen met enkele resistenties telen, maar wachten op het moment dat we rassen hebben met stapeling van drie, vier resistentiegenen. Dat wil ook niemand. Kijk, we hebben ook geen wondermiddel nodig om phytoph­thoraresistentie in een ras te beheersen. Het biologische middel van Nufarm dat we nu beproeven heeft een beperkte werking in een niet-resistent ras, maar die is wel meer dan voldoende om aantastingen in resistente rassen te voorkomen. Met eventueel nog een biostimulant erbij om de weerbaarheid van de plant te versterken lijkt kans van slagen verzekerd. Ik ben ervan overtuigd dat we daar naartoe moeten om de toekomst van zowel de gangbare als biologische aardappelteelt veilig te stellen.” ●